Key Takeaway
|
Cyberbullying คือสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วงในเด็กและเยาวชนไทย มักเกิดจากการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ จนส่งผลเสียต่อสุขภาพจิตของเด็กไทยในปัจจุบัน ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้ปกครองควรดูแลอย่างใกล้ชิด โดยบทความนี้จะพามาทำความรู้จักกับ Cyberbullying คืออะไร พร้อมหาสาเหตุ และวิธีการรับมือที่เหมาะสม เพื่อป้องกันโศกนาฏกรรมที่อาจเกิดขึ้น
Cyberbullying คืออะไร ทำไมถึงร้ายแรงกว่าที่คิด
Cyberbullying คือการกลั่นแกล้งทางไซเบอร์หรือบนโลกออนไลน์ ผ่านการละเมิดสิทธิต่างๆ ของคนโดนกระทำ ไม่ว่าจะเป็นการคุกคาม คำพูดข่มขู่ พูดเรื่องละเอียดอ่อน เผยแพร่ภาพหรือข้อมูลส่วนตัวโดยไม่ยินยอม สวมรอยเป็นคนอื่น ตัดต่อภาพหรือวิดีโอที่ทำให้ผู้อื่นอับอาย
ส่วนมาก Cyberbullying มักเกิดขึ้นบน แพลตฟอร์มโซเชียล อย่าง Facebook, X (Twitter) และ Instagram รวมถึงสังคมเกมออนไลน์ กับเว็บบล็อกต่างๆ ก็สามารถโดนกลั่นแกล้งทั้งคำพูด ข้อความ หรือรูปภาพต่างๆ ที่สื่อในทางไม่ดีได้เช่นกัน
เจาะลึกหาสาเหตุการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์
สาเหตุของการ Cyberbullying หรือการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ มักเกิดจากความไม่พอใจ การไม่ชอบหน้า ความคิดเห็นไม่ตรงกัน บางครั้งอาจเกิดจากความอิจฉา อย่างการขัดแย้งผลประโยชน์ เห็นคนอื่นได้ดีกว่า รวมถึงล้อเลียน เพื่อความสนุก ทำให้ตัวเองรู้สึกมีอำนาจที่ทำให้ใครๆ ต้องกลัว ส่งผลให้คนโดนแกล้งต้องรู้สึกอับอาย จนกลายเป็นการแกล้งที่ส่งผลกระทบในวงกว้าง
การกระทำแบบนี้ ผู้รังแกมองว่าพวกเขาทำผ่านพื้นที่ส่วนตัวจึงสามารถทำอะไรก็ได้ ไม่ว่าจะใช้ถ้อยคำรุนแรง พูดจาเสียดสี โพสต์รูปแบบไหนก็ได้ เพราะไม่ต้องเจอหน้าเหยื่อโดยตรง และไม่ต้องกลัวว่าเหยื่อจะตอบโต้ด้วยความรุนแรง
นอกจากนี้ ความหลากหลายทางชาติพันธุ์ก็เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ใช้ข่มเหงรังแก หรือพูดคุยเชิงล้อเลียนได้เช่นกัน เพราะผู้รังแกมองว่า เป็นกลุ่มคนที่มีวัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณีที่ต่างกันกับตัวเองเป็นคนแปลก หรืออยู่คนละชั้นกับตัวเอง จึงสามารถแสดงความคิดและอารมณ์แง่ลบออกมาโดยไม่สนใจหรือเกรงใจผู้อื่นได้
สถานการณ์ Cyberbullying ในไทยที่ไม่ควรมองเป็นเรื่องปกติ
ปัจจุบันในสังคมไทย โดยเฉพาะเด็กไทยกำลังเจอกับสถานการณ์การ Cyberbullying หรือการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์สูงเป็นอันดับต้นๆ ของเอเชีย ซึ่งเกิดจากเด็กและเยาวชน ในกลุ่มโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยเดียวกัน เพราะกลุ่มคนเหล่านี้เข้าถึงอินเทอร์เน็ตได้ง่าย ทำให้พวกเขาเปลี่ยนจากการแกล้งในโรงเรียนมาแกล้งบนโลกออนไลน์แทน
ตัวอย่าง Cyberbullying ในไทย มีให้เห็นทั้งโพสต์ถ้อยคำรุนแรง การใส่ร้ายป้ายสีให้คนอื่นเข้าใจผิด ทำให้มีคนแชร์และมาคอมเมนต์เชิงลบเป็นจำนวนมาก ซึ่งเป็นการกระทำที่หลายคนมองเป็นเรื่องสนุกโดยที่ไม่ได้สนใจความรู้สึกของเหยื่อเลย
ผลกระทบจากการโดน Cyberbullying
Cyberbullying หรือการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ จากความคึกคะนอง ทำความตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ ก็ล้วนส่งผลกระทบต่อคนที่ถูกกลั่นแกล้ง ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ และจิตใจในระยะยาว ไม่ว่าจะเป็น ความรู้สึกอับอาย อาการวิตกกังวล ความเครียดสะสม จนทำให้นอนไม่หลับ ไม่รู้สึกอยากอาหาร กินข้าวได้น้อยลง เจ็บป่วยง่าย บางรายเปลี่ยนจากที่คนเคยมีสุขภาพจิตที่ดีกลายเป็นผู้ที่เข้าสู่สภาวะซึมเศร้า และอาจรุนแรงถึงขั้นพยายามฆ่าตัวตาย
ตัวอย่างการ Cyberbullying ที่หลายคนกำลังเผชิญ
ตัวอย่างการ Cyberbullying ที่ถูกพบบ่อยในโลกออนไลน์มีอะไรบ้าง มีดังนี้
1. การก่อกวน ข่มขู่ คุกคาม
การกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ด้วยการก่อกวน ใช้คำพูดข่มขู่ หรือการคุกคาม เป็นการกลั่นแกล้งที่สร้างความน่ารำคาญใจและสร้างความทุกข์ใจ ด้วยการใช้ถ้อยคำในเชิงลบ ใช้ข้อความด่าทอ ล้อเลียนเพศสภาพ เชื้อชาติ หรือศาสนา ผ่านข้อความ Facebook โพสต์บนโซเชียลมีเดียของตนเองหรือผู้ถูกกระทำ รวมถึงส่งข้อความคุกคามต่อเนื่อง เพื่อให้รู้สึกกลัว อึดอัด และไม่สบายใจกับสิ่งที่ต้องเจอ
2. การประจาน เผยแพร่ความลับ
การเผยแพร่ความลับหรือข้อมูลส่วนตัวคนอื่นโดยที่ไม่ได้รับอนุญาต ไม่ว่าจะเป็นการแชร์ภาพลับส่วนตัว แอบถ่ายภาพหลุดหรือภาพโป๊เปลือย แชร์คลิปที่โดนกลั่นแกล้ง โดนทำร้าย หรือคลิปล่อแหลมในทางที่ไม่ดีบนโซเชียล เพื่อให้คนอื่นแสดงความคิดเห็นและแชร์ต่อกันเป็นวงกว้าง ถือเป็นการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์อย่างหนึ่ง ที่มีเจตนาทำให้ผู้อื่นอับอาย เสียหาย และถูกมองในแง่ลบ
3. การแอบอ้างชื่อ สร้างความเสียหาย
การแอบอ้างเป็นคนอื่น แอบอ้างชื่อคนอื่นที่ทำให้คนหลงเชื่อ ก็สร้างความเสียหายให้กับคนที่โดนแอบอ้างได้เช่นกัน โดยตัวอย่างการบูลลี่ เช่น แฮ็กบัญชี Facebook, Line และ Instagram ของเหยื่อ สร้างบัญชีปลอมขึ้นมาใหม่ เพื่อสร้างข่าวลือเสียหายที่ทำให้คนอื่นเข้าใจผิด สร้างเรื่องหลอกลวงให้ผู้อื่นหลงเชื่อเพื่อหลอกลวงเอาทรัพย์สิน โพสต์ว่าร้ายคนอื่น รวมถึงการโพสต์รูปหรือคลิปอนาจาร เป็นการกลั่นแกล้งที่สร้างความเครียด วิตกกังวล และสร้างความเสื่อมเสียให้กับเหยื่อ
4. การล่อลวง หลอกให้เชื่อ
รูปแบบการล่อลวงหรือหลอกให้เชื่อ เป็นอีกหนึ่ง Cyberbullying ที่พบเห็นได้บ่อย ตัวอย่างเช่น การหลอกลวงจากมิจฉาชีพหรือแก๊งคอลเซนเตอร์ ที่ปลอมตัวเป็นคนในครอบครัว คนรู้จัก หรือเพื่อน เพื่อหลอกให้เหยื่อโอนเงินเข้าบัญชี การหลอกด้วยการใช้กฎหมายข่มขู่ให้เหยื่อหวาดกลัว หรือการใช้รูปโปรไฟล์ของคนหน้าตาดีมาหลอกเหยื่อลงรักและเชื่อใจ และพยายามนัดเจอ เพื่อทำมิดีมิร้ายหรือล่วงละเมิดทางเพศ
5. การสร้างข่าวเท็จ
การสร้างข่าวปลอม ข่าวเท็จ เป็นการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ ด้วยการโพสต์ใส่ร้ายป้ายสีให้คนอื่นมองผู้ถูกกระทำว่าเป็นคนไม่ดี สร้างเรื่องหลอกลวง นินทา และว่าร้าย เพื่อให้คนอื่นเข้าใจผิด หรือการเอาภาพไปตัดต่อในทางเสียหายและไม่เหมาะสม ที่ทำให้โดนถูกดูหมิ่นและรู้สึกอับอาย เป็นการกลั่นแกล้งด้วยความตั้งใจ เพื่อผลประโยชน์ของตนเอง
รับมือกับ Cyberbullying แบบถูกวิธีได้อย่างไร
สำหรับการโดนกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ มักนำมาซึ่งปัญหาสุขภาพกายและสุขจิต จึงมีวิธีการรับมือเมื่อโดนบูลลี่บนโลกออนไลน์ ดังนี้
1. ถอยห่างออกมา
อย่างแรกเมื่อเกิดเหตุการณ์การโดนกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ ผู้ถูกกระทำควรเพิกเฉย อย่าไปสนใจอ่านข้อความรุนแรงเหล่านี้ เพราะอาจทำให้จิตใจแย่ลงได้ ทางที่ดีควรถอยห่างออกมาเพื่อตั้งสติ หาที่สงบจิตใจ เพื่อให้จิตใจและอารมณ์ของเราไม่แปรปรวนจนเกินไป หรืออาจทำ Social Detox ควบคุมเวลาเล่นโทรศัพท์ให้เป็นกิจวัตร เพื่อให้โฟกัสกับสิ่งอื่นๆ ไม่ต้องเห็นความคิดเห็นเชิงลบ ช่วยลดความวิตกกังวล และยังทำให้สุขภาพจิตดีขึ้นอีกด้วย
2. ขอความช่วยเหลือจากผู้อื่น
หากการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์เป็นเรื่องใหญ่เกินจะรับมือไหว ไม่ว่าจะเป็นด้านร่างกาย จิตใจ ชีวิตและทรัพย์สิน เหยื่อสามารถขอความช่วยเหลือจากผู้อื่นได้ เช่น พ่อแม่ คนในครอบครัว ญาติ เพื่อนสนิท หรือคนคนที่มีอำนาจ อย่างเจ้าหน้าที่ตำรวจ เจ้าหน้าที่รัฐ เข้ามาช่วยแก้ไขปัญหาในครั้งนี้ ซึ่งก็จะทำให้ปัญหาที่ต้องเจออยู่ถูกแก้ไขโดยเร็วและแก้ไขได้อย่างถูกต้องโดยผู้ที่มีวุฒิภาวะ
3. รายงาน หรือบล็อกผู้กระทำ
การ Cyberbullying มักเป็นการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ ผ่านสื่อโซเชียลมีเดียต่างๆ หากพบว่าตนเองหรือผู้อื่นโดนกระทำ สามารถใช้ฟังก์ชันบล็อกบัญชีผู้ใช้นั้นๆ และรายงานบัญชีผู้ใช้ เพื่อให้ผู้ดูแลระบบเว็บไซต์ปิดกั้นไม่ให้ผู้กลั่นแกล้งใช้เว็บไซต์หรือกระทำการใดได้อีกในอนาคต และผู้โดนกระทำก็ไม่ต้องเจอกับข้อความดูหมิ่นที่ทำให้เสียสุขภาพจิตอีกด้วย
4. ห้ามตอบโต้หรือเอาคืน
เมื่อตัวเองหรือคนรอบตัวโดน Cyberbullying ตัวอย่างเช่น โดนประจาน ถูกใส่ร้ายป้ายสี แต่งเรื่องเพื่อดูหมิ่นศักดิ์ศรี หรือโพสต์ภาพส่วนตัวที่ละเมิดสิทธิส่วนบุคคล ก็ไม่ควรตอบโต้ด้วยความรุนแรง หรือเอาคืนด้วยวิธีเดียวกัน เพราะจะยิ่งทำให้สถานการณ์แย่ลงกว่าเดิม
วิธีที่ดีที่สุด คือการนิ่งเฉยไม่ตอบโต้อะไร และปล่อยให้ผู้กระทำกระวนกระวายใจหรือร้อนรน จนเบื่อ และถอยห่างไปเอง เป็นผลดีที่ทำให้ตัวเราไม่ต้องเสียสุขภาพจิตกับเรื่องไม่เป็นเรื่อง และก็จะทำให้คนอื่นมองว่าอีกฝ่ายทำตัวไม่ดีในท้ายที่สุด
5. เพิ่มความปลอดภัยบนโลกออนไลน์
ตั้งค่าข้อความ รูปภาพ วิดีโอ หรือหน้าโปรไฟล์ ให้เห็นเฉพาะคนในครอบครัว เพื่อน หรือคนรู้จักเท่านั้น และควรพิมพ์ข้อความหรือแชร์รูปภาพด้วยความระมัดระวัง หลีกเลี่ยงการโพสต์อะไรที่อาจทำให้ผู้อื่นไม่พอใจ รวมถึงไม่เปิดรับข้อความจากคนที่ไม่รู้จักเพื่อลดความเสี่ยงและป้องกันการโดนกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ด้วยวิธีอื่นๆ
กฎหมายเกี่ยวกับ Cyberbullying ในไทย
ในประเทศไทย ก็มีกฎหมายเกี่ยวกับการถูกกลั่นแกล้งหรือรังแกบนโลกออนไลน์ที่เอาผิดผู้ที่รังแกและสร้างความเสียหายให้ผู้อื่น เช่น
- มาตรา 326 ใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม โดยทำให้ผู้อื่นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง โทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- มาตรา 328 โฆษณาด้วยสร้างเอกสาร ภาพวาด วิดีโอ บันทึกเสียงและเผยแพร่ หรือบันทึกภาพและเผยแพร่ โทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี และปรับไม่เกิน 200,000 บาท
- มาตรา 392 ทำให้ผู้อื่นเกิดความตกใจ หรือความกลัว โดยการขู่ทำร้าย มีโทษจำคุกไม่เกิน 1 เดือน หรือปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- มาตรา 397 รังแก ข่มเหง คุกคาม ทำให้ผู้อื่นอับอายและเดือดร้อน โทษปรับไม่เกิน 5,000 บาท
องค์กรที่ให้ความช่วยเหลือเกี่ยวกับ Cyberbullying
การโดนบูลลี่หรือการถูกกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ เป็นภัยใกล้ตัวที่ใครๆ ก็อาจพบเจอได้ และเมื่อเกิดเหตุการณ์นี้แล้ว ควรแจ้งคนใกล้ตัว เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง หรือองค์กรที่ให้ความช่วยเหลือเพื่อยุติปัญหาที่เกิดขึ้น โดยองค์กรในไทยที่ให้ความช่วยเหลือเกี่ยวกับ Cyberbullying มีดังนี้
มูลนิธิสายเด็ก 1387
องค์กรที่ให้ความช่วยเหลือเด็กและเยาวชนทั้งชายและหญิง ตั้งแต่เด็กแรกเกิดจนถึงอายุ 18 ปี ที่มีปัญหาทุกข์ใจ ไม่สบายใจ หรือความเครียดสะสม จากปัญหาเรื่องเรียน ทะเลาะกับเพื่อน ความสัมพันธ์กับคนในครอบครัว รวมถึงการถูกกลั่นแกล้งที่โรงเรียนหรือบนโลกออนไลน์ ซึ่งจะมีพี่สายเด็กคอยรับฟังปัญหาโดยไม่ตัดสิน ให้คำปรึกษา ให้กำลังใจ และประสานหน่วยงานเพื่อช่วยเหลือ
นอกจากนี้ ยังให้ความช่วยเหลือเด็กที่ถูกทอดทิ้ง เด็กกำพร้า หรือเด็กขาดโอกาส ด้วยการให้ที่พักพิงชั่วคราว เสริมทักษะการเรียนรู้ ทักษะการใช้ชีวิตเพื่อให้เด็กๆ ได้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
The Samaritans of Thailand
สมาคมสะมาริตันส์แห่งประเทศไทย เป็นสมาคมที่ก่อตั้งขึ้นเพื่อให้บริการเป็นเพื่อนพูดคุยทางโทรศัพท์ เป็นสายคลายทุกข์ให้กับคนที่โทรเข้ามาปรึกษา เพื่อป้องกันการฆ่าตัวตาย โดยมีอาสาสมัครทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ จากหลากหลายอาชีพที่ผ่านการอบรมมาแล้ว คอยให้คำปรึกษา รับฟังโดยไม่ตัดสิน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องปัญหาที่ทำงาน ปัญหาคนรอบข้าง ปัญหาจากการโดนกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ หรือปัญหาอื่นๆ ที่เป็นอีกหนึ่งเซฟโซน ที่ทำให้เล่าได้อย่างสบายใจ และสร้างสุขภาพจิตที่ดีขึ้นกว่าที่เป็นอยู่
สรุป
Cyberbullying คือพฤติกรรมการกลั่นแกล้งผู้อื่นบนโลกออนไลน์ มักเกิดจากความคึกคะนอง ความสนุกส่วนตัว หรือต้องการมีอำนาจเหนือคนอื่น ด้วยการคุกคามในกล่องข้อความส่วนตัว ส่งรูปภาพลามก ใช้คำพูดข่มขู่ หรือปลอมเป็นคนอื่น เพื่อให้ผู้ถูกกระทำโดนมองในแง่ลบ เสื่อมเสียชื่อเสียง ที่ส่งผลในระยะยาวทั้งร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และความรู้สึก หากคนที่เผชิญกับเหตุการณ์นี้อยู่ ควรตั้งสติและรับมืออย่างถูกวิธี หลีกเลี่ยงการโต้ตอบ ขอความช่วยเหลือจากคนที่ไว้ใจได้ คนที่มีอำนาจมากกว่า และที่สำคัญ ควรคิดก่อนโพสต์หรือคิดก่อนแชร์เสมอ
References
- Amnesty International Thailand. Cyberbullying: การกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ที่คุ้นเคยแต่ไม่ควรคุ้นชิน. Amnesty.or.th. Published 16 June 2021. Retrieved 24 January 2025.
- Ben-Joseph, E. P. Cyberbullying (for Teens) | Nemours KidsHealth. kidshealth.org. Published August 2022. Retrieved 24 January 2025.
- Eventpop. รู้หรือไม่ 59% ของเด็กไทย เคยเป็นส่วนหนึ่งใน Cyberbullying. eventpop.me. Published 14 March 2019. Retrieved 24 January 2025.
- Fillgoods. Cyberbullying คืออะไร วิธีรับมือการกลั่นแกล้งและระรานบนไซเบอร์แบบอยู่หมัด. Fillgoods.co. Published 23 December 2021. Retrieved 24 January 2025.
- Psy.Chula. การข่มเหงรังแกทางโลกไซเบอร์ – Cyberbullying. Psy.chula.ac.th. Published 12 October 2023. Retrieved 24 January 2025.
