ปัญหาสุขภาพจิตในประเทศไทย เป็นปัญหาที่เพิ่มมากขึ้นในช่วงหลายปีที่ผ่านมา โดยมีสถิติแสดงว่าประชากรไทยมีอัตราการเป็นโรคซึมเศร้าสูงที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และอันดับที่ 2 ของโลก นอกจากนี้ ยังมีผู้ป่วยจากโรคจิตเวชอื่นๆ เช่น โรควิตกกังวล หรือโรคหลงผิด โดยผลกระทบของการมีปัญหาสุขภาพจิตไม่ได้เกิดขึ้นแค่กับบุคคลเดียว แต่ยังส่งผลกระทบต่อครอบครัว เพื่อนบ้าน เพื่อนร่วมงาน และสังคมโดยรวม เช่น การลดประสิทธิภาพในการทำงาน การขาดการดูแลตัวเองและผู้อื่น การเกิดความขัดแย้งในครอบครัว การกระทำผิดกฎหมาย ตลอดจนการฆ่าตัวตาย
ทำความรู้จัก Social Detox คืออะไร
Social Detox คือการลดการใช้งานโซเชียลมีเดีย หรือเทคโนโลยีต่างๆ เพื่อให้ได้พักผ่อนจิตใจจากการเสพติดโลกออนไลน์ ซึ่งเป็นปัญหาที่พบได้มากในยุคปัจจุบัน การเสพติดโลกออนไลน์มากเกินไปอาจทำให้เรามีอาการไม่พึงประสงค์ เช่น ความวิตกกังวล ความเครียด หรือโรคซึมเศร้า เป็นต้น
ความเสี่ยงของการเสพติดโซเชียลมีเดียที่เกิดจากการใช้เวลาอยู่กับโซเชียลมีเดียเป็นเวลานานติดต่อกัน อาจทำให้การทำงาน การเรียน และปฏิสัมพันธ์กับบุคคลรอบข้างได้รับผลกระทบมากมาย อีกทั้งพฤติกรรมดังกล่าวยังเป็น “พฤติกรรมเสี่ยง” ที่ก่อให้เกิดโรคสมาธิสั้น โรคเครียด โรคทางจิต และโรคผิดปกติทางอารมณ์ได้ด้วยเช่นกัน ดังนั้น หากมีพฤติกรรมดังกล่าวต้องลด หรือเลิกเล่นโซเชียลมีเดีย และทำการรักษาเพื่อให้สุขภาพจิต และสุขภาพกายดีขึ้น
ผลกระทบจากการเสพติดสื่อโซเชียลมากเกินไป
การเสพติดสื่อโซเชียลมีเดีย หรือการใช้เวลาอยู่กับสื่อโซเชียลมีเดียเป็นเวลานานติดต่อกัน โดยไม่สามารถหยุดหรือเลิกเล่นโซเชียลมีเดียได้ ซึ่งการเสพติดสื่อโซเชียลมีเดียมากเกินไปจะส่งผลเสียต่อร่างกาย และจิตใจ หลายรูปแบบ ยกตัวอย่างเช่น
- ร่างกายขาดการพักผ่อน
- นอนหลับยากขึ้น
- ร่างกายขาดสารอาหาร
- ไม่สบายใจ
- วิตกกังวล
- ซึมเศร้า
วิธีการทำ Social Detox ส่งเสริมสุขภาพกายและจิตที่ดี
การทำSocial Detox คือ การออกจากกรอบของการเสพติดสื่อ และโซเชียลมีเดียที่มากเกินไป บางคนอาจใช้วิธีการทำงานอดิเรกเพื่อผ่อนคลาย หรือเลิกเล่นโซเชียลไปเลยก็มี ซึ่งเราจะมาแนะนำวิธีง่ายๆ 3 วิธี ที่จะช่วยให้คุณสามารถทำ Social Detox ได้ด้วยตัวเอง ดังนี้
-
ปิดการแจ้งเตือนแอปพลิเคชันต่างๆ
การปิดการแจ้งเตือนจะช่วยให้คุณไม่ต้องรับข่าวสาร หรือข้อความจากแอปพลิเคชันต่างๆ ที่อาจทำให้คุณเสียสมาธิ ซึ่งจะช่วยให้คุณไม่ต้องใช้เวลาอยู่กับโลกออนไลน์มากเกินไป
-
จำกัดเวลาการเล่นสื่อโซเชียล หรืองดเล่นไปเลย
การจำกัดเวลาการเล่นโซเชียลมีเดีย หรือเลิกเล่นโซเชียลไปเลยจะช่วยให้คุณสามารถควบคุมการใช้เวลาอยู่กับโลกออนไลน์ได้อย่างเหมาะสม ทำให้คุณได้พักผ่อนจิตใจจริงๆ
-
ลองทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิต หรืองานอดิเรกผ่อนคลาย
การทำ Social Detox คือการลดการใช้งานโซเชียลมีเดียหรือเทคโนโลยีต่างๆ พร้อมกับการลองทำกิจกรรมงานอดิเรกเพื่อช่วยให้คุณได้ผ่อนคลาย หรือการได้หาเวลาทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตต่างๆ เช่น การอ่านหนังสือ การทำบุญ หรือการทำอาสาสมัคร เป็นต้น
9 กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตและสังคม
Social Detox คือการเอาตัวเองออกจากสังคมที่วุ่นวาย หรือสื่อโซเชียลมีเดีย ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของปัญหาสุขภาพจิตในยุคปัจจุบัน เพราะการใช้สื่อโซเชียลมากเกินไป จะทำให้คุณรู้สึกเหนื่อยล้า วิตกกังวล หรือเปรียบเทียบตัวเองกับผู้อื่น Cheewid จึงขอแนะนำ 9 กิจกรรม Social Detox ส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดี และสังคมว่าสามารถทำอะไรได้บ้างที่ไม่เพียงแค่ช่วยให้คุณผ่อนคลายจากการเสพติดโลกออนไลน์ แต่ยังช่วยให้คุณใช้เวลาให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมอีกด้วย
1. การดูหนัง ฟังเพลง อ่านหนังสือ หรือทำงานศิลปะ
การเลิกเล่นโซเชียลแล้วพักผ่อนอยู่บ้าน อ่านหนังสือ ดูหนัง หรือการทำกิจกรรมยามว่างเป็นวิธีที่ดีในการทำ Social Detox โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่ต้องหยุดใช้งานโซเชียลมีเดีย การทำ Social Detox จะช่วยให้เรามีสมาธิมากขึ้น ผ่อนคลายจากความเครียด และช่วยสร้างความสงบในจิตใจ ช่วยให้เรามีความคิดที่สร้างสรรค์ และปรับปรุงสุขภาพจิตของเราให้ดีขึ้นอีกด้วย
สำหรับใครที่ชอบหรือสนใจเรื่องราวของศิลปะ Cheewid มีบทความสร้างแรงบรรดาลใจเกี่ยวกับ 9 อาชีพเกี่ยวกับศิลปะ โต้วาทกรรมเก่า เมื่อศิลปินไส้ (ไม่) แห้ง มาให้อ่าน เพราะนอกจากจะเป็นการช่วยลดการใช้โซเชียลมีเดียไปได้อย่างมีคุณภาพแล้ว ยังสามารถนำความชอบทางศิลปะไปต่อยอดเป็นรายได้ให้กับตนเองได้อีกด้วย
2. การปลูกต้นไม้ ทำสวน เรียนรู้เรื่องเกษตร
Social Detox ด้วยการปลูกต้นไม้ คือหนึ่งในกิจกรรมที่ทุกคนสามารถทำได้ เพราะคุณจะได้ออกจากหน้าจอมือถือ หรือคอมพิวเตอร์ และได้สัมผัสกับธรรมชาติ ได้เรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตัว โดยสามารถเลือกทำได้หลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการปลูกไม้ดอก ไม้ประดับ แคกตัส หรือพืชที่ชื่นชอบคนเดียว ทำสวนเล็กๆ ร่วมกับครอบครัว ตลอดจนการเข้าร่วมโครงการปลูกต้นไม้ เรียนรู้เรื่องเกษตรกรรมกับองค์กรเพื่อสังคมที่เกี่ยวข้อง ซึ่งถือเป็นกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลายจิตใจ สร้างสัมพันธ์ และสร้างโลกใหม่ที่ดีขึ้นได้ในเวลาเดียวกัน
3. การเก็บขยะ ทำความสะอาดบ้าน หรือสถานที่สาธารณะ
การทำ Social Detox จะช่วยให้เรามีเวลาสำหรับตัวเองและคนที่เรารักมากขึ้น อีกทั้งยังช่วยปรับปรุงสุขภาพจิตใจ และร่างกายได้ หนึ่งในกิจกรรมที่ดี และทำได้ง่าย คือ การทำความสะอาดบ้าน หรือสถานที่สาธารณะซึ่งอาจเริ่มต้นง่ายๆ ด้วยการถอนหญ้าเล็กหญ้าน้อยที่ขึ้นอยู่ตามฟุตบาทหน้าบ้านเราก็ได้
กิจกรรมเหล่านี้จะช่วยให้คุณได้ใช้พลังงาน ดึงความสนใจของคุณออกจากสื่อออนไลน์ ตลอดจนยังสามารถทำร่วมกับโครงการจากองค์กรเพื่อสังคมที่มุ่งแก้ปัญหาในเรื่องนี้ได้ กิจกรรมอาสาต่างๆ สามารถติดตามได้ที่
4. การทำอาหารกินเอง แจกจ่าย หรือขายทำกำไร
หนึ่งในวิธีการจัดการกับ Social Detox ที่ง่ายที่สุดคือการทำอาหาร โดยคุณอาจลองทำอาหารเพื่อรับประทานเองที่บ้าน ทำเพื่อแจกจ่าย และขายทำกำไรเป็นธุรกิจส่วนตัวได้ หรืออาจหากิจกรรม หรือโครงการเพื่อสังคมที่เกี่ยวข้องกับการระดมทุนด้านอาหารการกินได้ด้วย เช่น
- โครงการ “สอนวิชาชีพให้กับผู้ว่างงานและผู้มีรายได้น้อยในชุมชน เพื่อให้มีรายได้เพิ่มขึ้นให้กับครอบครัว” ของมูนิธิสันติสุขที่เป็นการนำความรู้ ตลอดจนทักษะการทำอาหารออกสู่ชุมชน เพื่อมุ่งเน้นการสร้างรายได้และอาชีพที่ยั่งยืนให้กับกลุ่มคนรายได้น้อยในสังคม
- โครงการ “ซื้อข้าวสารและอาหารแห้ง มอบให้ครอบครัวยากจน” โดยมูลนิธิสันติสุข
- โครงการ “ส่งเสริมโภชนาการให้เด็กเติบโตอย่างสมวัย” จากมูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ที่มุ่งเน้นผลประโยชน์ทางโภชนาการให้แก่กลุ่มเป้าหมายที่ขาดแคลนทุนทรัพย์
5. การเป็นอาสาสมัคร หรือบริจาคเพื่อช่วยเหลือสังคม
ถ้าคุณกำลังมองหากิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตดีๆ เป็นประโยชน์ เพราะต้องการออกจากโลกโซเชียล และแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆ การทำกิจกรรมช่วยเหลือสังคมเป็นงานอดิเรกเวลาว่างหรือการทำอาสาสมัครคืออีกหนึ่งทางเลือกที่ดีไม่น้อย เพราะนอกจากช่วยลดการอยู่บนหน้าจอแล้ว ยังสามารถช่วยเหลือสังคมได้อีกด้วย
ตัวอย่างโครงการดีๆ เพื่อสังคมที่ Cheewid อยากให้เป็นไอเดีย เช่น โครงการเยาวชนจิตอาสาพัฒนาชุมชน ที่เปิดรับอาสาสมัครตั้งแต่อายุ 15 ปีขึ้นไป ไม่จำกัดเพศอ เพื่อทำกิจกรรมร่วมกับเด็กและเยาวชนในหลากหลายมิติ หรือหากสนใจติดตามโครงการอาสาอื่นๆ สามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่นี่
นอกจากการเป็นอาสาสมัครแล้ว เรายังสามารถเรียนรู้ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับองค์กรหรือมูลนิธิเพื่อสังคมที่น่าสนใจได้อีก ซึ่งนับว่าเป็นไอเดียการทำ Social Detox ที่จะดึงดูดความสนใจของคุณออกจากกระแสที่รวดเร็วขแง Social Media ต่างๆ ได้แน่นอน เช่น
- โครงการ มอบครอบครัวทดแทนให้กับเด็กกำพร้าได้เติบโตมีอาชีพ พึ่งพาตนเองได้ สนใจช่วยเหลือติดต่อ มูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย
- โครงการสร้างชีวิต เพิ่มโอกาส เพื่อเด็กพิการในชุมชน เพื่อสนับสนุนการช่วยเหลือผู้พิการในด้านต่างๆ ที่สำคัญต่อการดำรงชีวิต สนใจติดต่อที่ มูลนิธิคริสเตียนเพื่อเด็กพิการ(CCD)
6. การออกไปท่องเที่ยวสถานที่ใหม่ๆ
การออกไปท่องเที่ยวในสถานที่ต่างๆ เช่น สถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติ ถือเป็นกิจกรรมที่ช่วยลดการใช้โซเชียลมีเดีย และเป็นการทำ Social Detox ที่ช่วยส่งเสริมสุขภาพกายและจิตใจของคุณได้หลายประการ เพราะการออกไปท่องเที่ยวไม่ได้เป็นเพียงแค่การเปลี่ยนสภาพแวดล้อมในการใช้ชีวิต แต่ยังเป็นการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ และพฤติกรรมของคุณด้วย ช่วยให้คุณได้พักผ่อนจากความกดดันในชีวิต ได้ติดต่อสื่อสารกับผู้คนภายนอก และที่สำคัญคือช่วยให้คุณได้เรียนรู้โลกกว้างได้มากขึ้น
7. การฝึกสมาธิ และฝึกสติให้เป็นปัจจุบัน
การฝึกสมาธิ และฝึกสติให้เป็นปัจจุบัน เช่น การนั่งสมาธิ หรือการฝึกกำหนดลมหายใจ เป็นกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตที่สามารถทำได้ง่ายๆ ด้วยตนเอง อีกทั้งยังเป็นกิจกรรมที่มีส่วนในการช่วยลดความเครียด หรือความกดดันจากการเล่นโซเชียลมีเดีย และมีประโยชน์สำหรับการทำ Social Detox ได้อย่างมาก เพราะคือการสร้างผลดีต่อจิตใจ และสุขภาพกายได้หลายประการ เช่น ลดความวิตกกังวล อยู่กับปัจจุบัน และโฟกัสกับสิ่งที่ทำได้ดีมากขึ้น รวมถึงช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการสภาพอารมณ์ เป็นต้น
8. การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ
การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ เป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย และยังช่วยส่งเสริมสุขภาพจิตสำหรับคนที่ติดโซเชียลมีเดียได้เป็นอย่างดี หากใครที่มีปัญหาติดโซเชียลมีเดีย อาจเริ่มจากการลองออกกำลังกายที่ถนัด และไม่หนักมากจนเกินไป เช่น การออกไปเดิน วิ่งเบาๆ หรือเล่นกีฬาที่ตัวเองถนัด เพื่อให้สามารถทำได้อย่างต่อเนื่อง ซึ่งการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอจะส่วนช่วยให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง กระตุ้นการผลิตฮอร์โมน หรือสารที่ช่วยให้มีความสุข เกิดการผ่อนคลาย ลดความเครียด และความกดดันจากโลกออนไลน์ได้
9. การต่อยอดงานอดิเรกเป็นโมเดลธุรกิจเพื่อสังคม
การต่อยอดงานอดิเรกเป็นโมเดลธุรกิจเพื่อสังคมและสิ่งแวดล้อม เป็นกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตที่มีการนำเอาความสนใจ ความถนัด หรือความชำนาญของตัวเอง เช่น การเย็บปักถักร้อย การปลูกผัก การผลิตสินค้า หรือบริการ ฯลฯ เพื่อแปลงเป็นธุรกิจที่มีเป้าหมายในการแก้ไขปัญหาสังคม หรือสิ่งแวดล้อม และสร้างผลกำไรที่สามารถดำเนินกิจการได้อย่างยั่งยืน ก็ถือเป็นกิจกรรมที่ส่งผลดีต่อการทำ Social Detox ได้อย่างสร้างสรรค์ และมีความยั่งยืน
ประโยชน์ของการทำ Social Detox
การทำ Social Detox คือการลดการใช้โซเชียลมีเดีย หรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เพื่อให้มีเวลาพักผ่อน และทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพกาย และจิตใจ แน่นอนว่าการทำ Social Detox คือ หนึ่งในรูปแบบการรักษาที่ได้รับการรับรอง และได้รับผลวิจัยมาแล้วว่าช่วยให้คุณหลีกเลี่ยงความเครียด หรือความกังวลต่างๆ จากโลกอินเทอร์เน็ตได้
อ้างอิงจาก งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยบาธ (University of Bath) ที่ได้ทำการทดสอบ กับผู้ทดสอบให้หยุดเล่นโซเชียลมีเดียเป็นเวลา 7 วัน ภาวะซึมเศร้า และความวิตกกังวลของผู้ที่ทำการทดสอบได้ลดลง และมีความรู้สึกที่ดีขึ้นอย่างมีนัยยะสำคัญ หลายคนอาจสงสัยว่าการทำ Social Detox ส่งผลดีอย่างไรบ้าง โดยเราได้รวบรวมมาให้แล้ว ดังนี้
1. ทำให้มีสุขภาพกาย และสุขภาพจิตที่ดี
การทำ Social Detox คือการลดการใช้โซเชียลมีเดีย หรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เพื่อให้มีเวลาพักผ่อน และทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพกาย และจิตใจ ซึ่งจะช่วยลดความวิตกกังวล และประสิทธิภาพในการจดจำที่มากขึ้น อีกทั้งยังช่วยให้ความสัมพันธ์ระหว่างคุณ และคนในครอบครัวดีขึ้นอีกด้วย เนื่องจากการลดการใช้โซเชียลมีเดีย จะทำให้คุณมีเวลาให้กับตัวเอง และสามารถทำกิจกรรมอย่างอื่นที่มีความสร้างสรรค์มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการออกกำลังกาย การได้กินอาหารอร่อยๆ การได้ออกไปเที่ยว ตลอดจนการทำกิจกรรมเพื่อสังคม และสิ่งแวดล้อม
2. ทำให้มีสมาธิ และสติอยู่กับปัจจุบัน
การทำ Social Detox ด้วยวิธีการทำสมาธิ และกำหนดลมหายใจคือการทำให้คุณกลับมาโฟกัสปัจจุบันได้ดีมากยิ่งขึ้น แม้จะดูเป็นเรื่องยากในช่วงแรก แต่สิ่งนี้จะค่อยๆ เปลี่ยนแปลงไปได้ในเวลาไม่นาน เพียงแค่คุณฝึกฝน อดทน และกำหนดเป้าหมาย ก็จะทำให้คุณมีสติอยู่ตลอดเวลา สามารถโฟกัสงาน และสิ่งต่างๆ ได้ดีมากขึ้น
3. ทำให้สังคมมีความเป็นอยู่ที่ดีมากขึ้น
คุณอาจไม่รู้ว่าการติดโซเชียลมากเกินไป อาจส่งผลอย่างมากต่อสังคม และความเป็นอยู่ เพราะการทำ Social Detox คือการปรับรูปแบบการใช้ชีวิตของคุณ หากคุณติดโซเชียลมีเดียมากเกินไป ความสัมพันธ์ต่อคนรอบข้าง คนในครอบครัว หรือแม้แต่ในสถานที่ทำงานอาจแย่ลงได้ ดังนั้น หากคุณมีพฤติกรรมเสี่ยงติดมือถือ สื่อออนไลน์ หรือมีความเครียดมากเกินไป แนะนำให้ลองทำ Social Detox เพื่อความผ่อนคลายของคุณ
สรุป
การทำ Social Detox คือสิ่งที่จำเป็นต้องทำอย่างสม่ำเสมอ เพราะปฏิเสธไม่ได้ว่า โซเชียลมีเดียเป็นสิ่งที่ช่วยให้ผู้ใช้งานสามารถแบ่งปันความคิดเห็น และข้อมูลต่างๆ ได้ผ่านทางอินเทอร์เน็ต โดยโซเชียลมีเดียสามารถใช้เพื่อแบ่งปันข้อมูล รวมถึงการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นได้อย่างสะดวก แต่การใช้เวลาไปกับการเล่นมือถือ หรือโซเชียลมากเกินไป ก็อาจทำให้เกิดการเสพติด และส่งผลเสียต่อร่างกายและจิตใจได้
การทำ Social Detox สามารถทำได้หลายวิธี เช่น การทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตที่ได้แนะนำ หรือการไปเป็นอาสาสมัครช่วยเหลือสังคม ซึ่งจะเป็นผลดีทั้งต่อตัวเองและสังคม หากใครที่สังเกตตัวเองได้ว่ากำลังติดโซเชียลมากเกินไป เกิดความเครียด และรู้สึกไม่ดี ลองออกมาทำกิจกรรมที่เราแนะนำ จะช่วยให้คุณดีขึ้นได้อย่างแน่นอน
