วาฬบรูด้า ยักษ์ใหญ่ใจดี สัตว์สงวนใกล้สูญพันธุ์แห่งท้องทะเลไทย

มารู้จักกับ ‘วาฬบรูด้า’ ยักษ์ใหญ่ใจดีแห่งท้องทะเลไทย สัตว์ที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และความสมดุลของระบบนิเวศทางทะเล วาฬบรูด้าในไทยเป็นสัตว์ป่าสงวนที่ใกล้สูญพันธุ์ ดังนั้น การอนุรักษ์วาฬบรูด้าใกล้สูญพันธุ์จึงมีความสำคัญต่อการรักษาความสมดุลของท้องทะเล มาดูแนวทางการอนุรักษ์ เพื่อรับมือกับปัญหาสิ่งแวดล้อมในระบบนิเวศทางทะเลกันในบทความนี้เลย

รู้จัก ‘วาฬบรูด้า’ พี่ใหญ่แห่งท้องทะเลในไทย

วาฬบรูด้า หรือที่รู้จักกันว่า “พี่ใหญ่แห่งท้องทะเลไทย” เป็นวาฬที่มีขนาดใหญ่อยู่ในวงศ์ Balaenopteridae โดยวาฬบรูด้ามีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Balaenoptera edeni สายพันธุ์นี้มีขนาดความยาวเฉลี่ยประมาณ 12 – 15 เมตร และมีน้ำหนักประมาณ 13 – 22 ตัน วาฬบรูด้ามีลักษณะเด่นที่ส่วนหัวมีร่องยาวสามเส้น ทำให้สามารถจดจำได้ง่ายกว่าวาฬสายพันธุ์อื่นๆ

ลักษณะนิสัยของวาฬบรูด้าเป็นสัตว์ที่มีนิสัยสงบและไม่ดุร้าย มักใช้ชีวิตอย่างสันโดษหรืออยู่กันเป็นกลุ่มเล็กๆ มักขึ้นสู่ผิวน้ำเพื่อหายใจ และสามารถพบเห็นได้บ่อยในเขตทะเลที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยอาหาร ชอบอาศัยอยู่ในเขตน้ำอุ่นใกล้ชายฝั่ง โดยเฉพาะในบริเวณอ่าวไทยและทะเลอันดามัน ซึ่งเป็นแหล่งที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง

โดยแหล่งอาหารหลักของวาฬบรูด้าคือปลาเล็กๆ และแพลงก์ตอนสัตว์ โดยจะใช้วิธีการกรองน้ำเพื่อจับเหยื่อ โดยใช้แผ่นกรองบริเวณปากที่เรียกว่า ‘บาลีน’ ในการกรองเอาอาหารออกมาจากน้ำ วิธีการกินเช่นนี้ช่วยให้วาฬบรูด้ามีบทบาทสำคัญในการควบคุมปริมาณสัตว์น้ำขนาดเล็กและรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเล 

นอกจากนี้ อายุขัยของวาฬบรูด้ามักอยู่ที่ประมาณ 50 – 70 ปี ซึ่งถือว่ายาวนานสำหรับสัตว์ทะเลขนาดใหญ่และแม้อายุขัยของวาฬบรูด้าจะยาวนาน แต่การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมและกิจกรรมของมนุษย์ เช่น การประมงเกินขนาด มลพิษทางน้ำ และการรบกวนจากเสียงเรือ ทำให้วาฬบรูด้ากลายเป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์นั่นเอง

วาฬบรูด้า กับวิกฤตการณ์สิ่งแวดล้อมที่ทำให้เสี่ยงสูญพันธุ์

วาฬบรูด้าในไทยที่ทางกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งได้ประเมินว่ามีอยู่เพียง 50 – 70 ตัว กำลังเผชิญกับวิกฤตการณ์สิ่งแวดล้อมที่ทำให้เสี่ยงสูญพันธุ์ เนื่องจากการกระทำของมนุษย์และการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ ปัจจัยสำคัญคือปัญหาสิ่งแวดล้อมทางทะเลที่กระทบต่อแหล่งที่อยู่อาศัยและการดำรงชีวิตของวาฬ 

หนึ่งในปัญหาสำคัญคือมลพิษทางทะเล น้ำทะเลที่ปนเปื้อนสารเคมีและขยะพลาสติก ทำให้วาฬเสี่ยงต่อการได้รับสารพิษและการพันกันของขยะ ส่งผลให้เกิดบาดแผลหรือทำให้เกิดอุปสรรคในการเคลื่อนไหวหาอาหาร นอกจากนี้ ยังรวมไปจนเสียงเรือก็เป็นอีกปัจจัยที่รบกวนวาฬ และภาวะโลกร้อนที่ทำให้อุณหภูมิของน้ำทะเลเปลี่ยนไป

วาฬบรูด้า สำคัญอย่างไรต่อระบบนิเวศทางทะเล 

วาฬบรูด้ามีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเล ซึ่งวาฬบรูด้าเป็นสัตว์ขนาดใหญ่ที่มีอิทธิพลต่อทั้งห่วงโซ่อาหารและการไหลเวียนของสารอาหารในท้องทะเล การกินปลาและแพลงก์ตอนจำนวนมากของวาฬบรูด้าช่วยควบคุมประชากรของสัตว์เหล่านี้ไม่ให้เกินสมดุล ซึ่งเป็นการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของทะเล

นอกจากนี้ วาฬบรูด้ายังมีบทบาทในการกระจายสารอาหารในทะเล เมื่อวาฬบรูด้าขึ้นสู่ผิวน้ำเพื่อหายใจและปล่อยของเสีย จะช่วยกระจายสารอาหาร เช่น ไนโตรเจนและฟอสฟอรัส ที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของแพลงก์ตอนพืช ซึ่งแพลงก์ตอนพืชก็เป็นฐานของห่วงโซ่อาหารทางทะเลและเป็นแหล่งอาหารสำคัญของสัตว์น้ำขนาดเล็กอื่นๆ อีกที

การตายของวาฬบรูด้าก็มีส่วนสำคัญต่อระบบนิเวศ เมื่อร่างของวาฬจมลงสู่พื้นทะเล มันจะกลายเป็นแหล่งอาหารขนาดใหญ่ให้กับสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลจำนวนมาก กระบวนการนี้ช่วยเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในบริเวณลึกของทะเล ด้วยบทบาทเหล่านี้ วาฬบรูด้าจึงเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยรักษาสมดุลและความหลากหลายของระบบนิเวศทางทะเล การอนุรักษ์วาฬบรูด้าจึงไม่เพียงเป็นการปกป้องสัตว์ชนิดหนึ่ง แต่ยังเป็นการรักษาสมดุลและความอุดมสมบูรณ์ของท้องทะเลไทยอีกด้วย

แนวทางการอนุรักษ์วาฬบรูด้า

การอนุรักษ์วาฬบรูด้าเป็นสิ่งสำคัญในการรักษาความสมดุลของท้องทะเลไทย เพราะวาฬบรูด้ามีบทบาทในการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ แต่ในปัจจุบัน วาฬบรูด้ากำลังเผชิญกับปัญหามลพิษทางทะเลมากมาย แต่จะมีแนวทางการอนุรักษ์ได้อย่างไรบ้าง ไปดูกัน!

• เพิ่มเติมมาตรการทางกฎหมาย ทั้งเกี่ยวกับการควบคุมกิจกรรมการท่องเที่ยว ควบคุมการปล่อยมลพิษ รวมไปจนถึงประกาศควบคุมการทำประมงในพื้นที่ที่วาฬบรูด้าอาศัยอยู่
• บังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจังเพื่อการอนุรักษ์ที่มีประสิทธิภาพ
• ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน ไม่ว่าจะเป็นการให้ความรู้ ปลูกจิตสำนึกแก่ประชาชน และสนับสนุนกลุ่มอนุรักษ์ เช่น ชมรมวาฬบรูด้าแหลมผักเบี้ย
• ควรทำการศึกษาผลกระทบจากกิจกรรมต่างๆ ต่อวาฬบรูด้า เพื่อนำมาพัฒนาแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาเทคโนโลยี

รวบรวม 5 องค์กรช่วยอนุรักษ์วาฬบรูด้า

การอนุรักษ์วาฬบรูด้าต้องการความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ซึ่งมีองค์กรหลายแห่งที่ทุ่มเทในการปกป้องและอนุรักษ์วาฬบรูด้าเพื่อรักษาสมดุลของท้องทะเลไทย โดยต่อไปนี้คือ 5 องค์กรสำคัญที่มีบทบาทในการอนุรักษ์วาฬบรูด้าและสิ่งแวดล้อมทางทะเล

1. Love Wildlife Foundation

Love Wildlife Foundation เป็นองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร ที่มุ่งเน้นการอนุรักษ์สัตว์ป่าและทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงวาฬบรูด้าในท้องทะเลไทย องค์กรนี้สร้างความตระหนักรู้แก่สาธารณชน ส่งเสริมการวิจัยและสนับสนุนการอนุรักษ์ในพื้นที่จริง ด้วยการจัดกิจกรรมให้ความรู้แก่ชุมชนและนักท่องเที่ยว รวมถึงทำงานร่วมกับนักวิจัยเพื่อเก็บข้อมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมและแหล่งที่อยู่อาศัยของวาฬบรูด้า ซึ่งช่วยในการวางแผนการอนุรักษ์ที่มีประสิทธิภาพ 

นอกจากนี้องค์กรยังสนับสนุนการจัดตั้งเขตอนุรักษ์ทางทะเลและควบคุมการใช้ทรัพยากรทางทะเล รวมถึงรณรงค์ลดการปล่อยของเสียและมลพิษ เพื่อให้ทะเลเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัยสำหรับวาฬบรูด้าอีกด้วย

• ที่อยู่: ถนนหลานหลวง แขวงวัดโสมนัส เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพฯ
• ติดต่อ: : 084-977-2747
• เว็บไซต์: https://www.facebook.com/LoveWildlifeFoundation

2. RePlanet.me

RePlanet.me เป็นองค์กรที่ส่งเสริมการใช้ชีวิตแบบไร้ขยะ (Zero-Waste Living) โดยนำเสนอผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อช่วยลดการใช้พลาสติกและขยะที่ส่งผลกระทบต่อธรรมชาติและสัตว์ทะเล โดยองค์กรนี้ก่อตั้งขึ้นจากความร่วมมือระหว่าง Léya Pierré สาวน้อยที่ฝันอยากเป็นนักชีววิทยาทางทะเล และภัทราทิพย์ พงษ์พานิช ผู้ก่อตั้งกลุ่มนิเทศจุฬาฯ อาสา 

ทั้งสองมีประสบการณ์ในการทำงานอาสาเพื่อพัฒนาการศึกษาและสิ่งแวดล้อมมานานกว่า 7 ปี เพื่อมุ่งมั่นในการส่งเสริมวิถีชีวิตไร้ขยะ RePlanet.me มีบทบาทสำคัญในการลดปริมาณขยะพลาสติกที่ส่งผลกระทบต่อโลกและสิ่งมีชีวิตต่างๆ โดยเฉพาะสัตว์ทะเลที่ได้รับผลกระทบจากมลพิษพลาสติกอย่างวาฬบรูด้าในท้องทะเลนั่นเอง

• ที่อยู่: อาคารเดอะเพลส ชั้น 2 ถนนจันทน์ แขวงทุ่งวัดดอน เขตสาทร กรุงเทพฯ
• ติดต่อ: 088-654-2896
• เว็บไซต์: https://www.facebook.com/RePlanetMe/

3. กลุ่มวาฬไทย ThaiWhales

กลุ่มวาฬไทย (ThaiWhales) เป็นกลุ่มที่มุ่งเน้นการอนุรักษ์วาฬบรูด้าในไทย โดยใช้การวิจัยและการสร้างความตระหนักรู้เพื่อปกป้องวาฬบรูด้า กลุ่มนี้เก็บข้อมูลเกี่ยวกับพฤติกรรม การอพยพ และแหล่งอาหารของวาฬ ซึ่งเป็นข้อมูลสำคัญในการวางแผนอนุรักษ์ นอกจากนี้ กลุ่มวาฬไทยยังจัดกิจกรรมสร้างความตระหนักรู้ให้กับสาธารณชนเกี่ยวกับความสำคัญของวาฬบรูด้า 

และทำงานร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและองค์กรอื่นๆ ในการกำหนดเขตอนุรักษ์และควบคุมกิจกรรมทางน้ำที่อาจเป็นอันตรายต่อวาฬ การทำงานเหล่านี้มีส่วนช่วยปกป้องวาฬบรูด้าและรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเลไทยได้

• ที่อยู่: ซอยสุขุมวิท 62 ถนนสุขุมวิท แขวงบางจาก เขตพระโขนง กรุงเทพฯ
• ติดต่อ: 061-692-2461
• เว็บไซต์: https://www.facebook.com/thaiwhales/ 

4. สมาคมรักษ์ทะเลไทย

สมาคมรักษ์ทะเลไทย มุ่งเน้นการอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลและวาฬบรูด้า ผ่านการวิจัยและสร้างความตระหนักรู้ในสังคม ซึ่งสมาคมทำการวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรม แหล่งอาหาร และที่อยู่อาศัยของวาฬบรูด้า เพื่อวางแผนการอนุรักษ์ที่เหมาะสม รวมถึงจัดกิจกรรมให้ความรู้แก่สาธารณชน เช่น การสัมมนาและกิจกรรมดูวาฬ เพื่อสร้างความเข้าใจและความร่วมมือในการอนุรักษ์ 

นอกจากนี้ สมาคมยังทำงานร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและองค์กรท้องถิ่นในการกำหนดเขตอนุรักษ์ทางทะเล ควบคุมการเดินเรือ และลดการปล่อยของเสีย เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยสำหรับวาฬบรูด้าและรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเล

• ที่อยู่: หมู่บ้านเคหะสถานครูไทย เมืองสงขลา สงขลา 
• ติดต่อ: 089-466-6063
• เว็บไซต์: https://www.facebook.com/thaiseawatch/?locale=th_TH

5. มูลนิธิอนุรักษ์แนวปะการังและสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลไทย

มูลนิธิอนุรักษ์แนวปะการังและสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลไทย มุ่งเน้นการอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล รวมถึงการปกป้องวาฬบรูด้าผ่านการวิจัย ฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัย และสร้างความตระหนักรู้ในสังคม โดยมูลนิธิทำการวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมและแหล่งที่อยู่อาศัยของวาฬบรูด้า เพื่อวางแผนการอนุรักษ์ที่เหมาะสม รวมถึงฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัย เช่น แนวปะการังและแหล่งอาหารของวาฬ 

นอกจากนี้ มูลนิธิยังจัดกิจกรรมให้ความรู้และรณรงค์สร้างความตระหนักรู้แก่สาธารณชน เพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์วาฬบรูด้าและระบบนิเวศทางทะเลอย่างยั่งยืน

• ที่อยู่: ถนนมหาราช แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพฯ
• ติดต่อ: 021-411-296-99
• เว็บไซต์: https://www.princess-mcp.org/index.php/main/index 

สรุป

วาฬบรูด้าเป็นสัตว์ทะเลขนาดใหญ่ ที่มีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเลไทย แต่ด้วยปัญหามลพิษ การประมงเกินขนาด และการรบกวนจากมนุษย์ ทำให้วาฬบรูด้าใกล้สูญพันธุ์ ดังนั้น องค์กรต่างๆ จึงร่วมกันอนุรักษ์วาฬบรูด้า ผ่านการทำวิจัย การฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัย และการสร้างความตระหนักรู้ในสังคม การอนุรักษ์วาฬบรูด้าไม่เพียงเป็นการปกป้องสัตว์ชนิดหนึ่ง แต่ยังช่วยรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของทะเลไทยให้คงอยู่ต่อไป

สำหรับผู้ที่ต้องการสนับสนุนและมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์วาฬบรูด้า ให้ Cheewid เป็นแพลตฟอร์มที่ช่วยให้การบริจาคและสนับสนุนโครงการทางสังคมของคุณทำได้ง่ายและสะดวกขึ้น เพราะ Cheewid นั้นพร้อมเชื่อมต่อคุณกับองค์กรต่างๆ ที่มุ่งมั่นในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและสัตว์ทะเล 

Reference:

1. WWF.วาฬบรูด้า พี่ใหญ่ใจดีแห่งผืนทะเลไทย. wwf.or.th. Published 19 November 2019. Retrieved 9 December 2024. 
2. ธนกฤต แดงทองดี. พบวาฬบรูด้าและโลมาอิรวดีที่อ่าวไทยตอนบน สัตว์สองชนิดสำคัญแห่งท้องทะเลไทย . seub.or.th. Published 16 November 2023. Retrieved 9 December 2024.