Key Takeaway
- ถนนทรุดคือปรากฏการณ์ที่พื้นผิวถนนยุบตัวหรือแยกออกแบบเฉียบพลัน เกิดจากปัญหาใต้ดิน เช่น ดินอ่อน ท่อเสื่อมสภาพ หรือการก่อสร้างใต้ดิน เป็นต้น
- เหตุการณ์ถนนทรุดสามเสนส่งผลให้ผิวถนนแยก รถตกหลุม การจราจรต้องปิด เกิดความเสียหายต่อธุรกิจ ชุมชน และสร้างความรู้สึกหวาดกลัวในหมู่ประชาชน
- ผู้ว่าฯ ชัชชาติและ กทม. แก้ไขด้วยการลงพื้นที่ประเมินอันตราย ประสานหน่วยงานซ่อมแซม รื้อถอนอาคารเสี่ยง อัดซีเมนต์เสริมดิน และใช้เทคโนโลยีติดตามสถานการณ์ตลอด 24 ชม.
- ประเทศที่แก้ปัญหาถนนทรุดตัวสำเร็จ เช่น ญี่ปุ่นเน้นเทคโนโลยีตรวจจับโพรงใต้ดินและระดมวิศวกรซ่อมหลุมยุบได้ภายใน 7 วัน ส่วนสิงคโปร์มีระบบฐานข้อมูลจุดเสี่ยงและระบบแจ้งภัยฉุกเฉินที่เปิดให้ประชาชนเข้ามีส่วนร่วม
ใครที่เดินทางผ่านถนนสามเสน คงคาดไม่ถึงว่าภายใต้พื้นถนนจะมีปัญหาใต้ดินซ่อนอยู่ ‘ข่าวถนนทรุดสามเสน’ ไม่ใช่แค่เรื่องพื้นทางพัง แต่สะท้อนปัญหาซ่อมแซมเมืองไทยที่ยังวนเวียนอยู่กับวิธีแก้แบบชั่วคราว เหตุการณ์นี้ทำให้พื้นถนนแยก รถตกหลุม จนการจราจรหยุดชะงักในวงกว้าง ประชาชนเองก็เริ่มไม่มั่นใจในความปลอดภัย และเกิดข้อถกเถียงมากมายถึงการดูแลโครงสร้างพื้นฐาน
จังหวะนี้เองที่เสียงคนกรุงดังขึ้นต่อเนื่อง ว่าเราควรได้ระบบซ่อมเมืองที่ทั้งโปร่งใส ตีแผ่ปัญหา และรับมือกับภัยเงียบใต้ดิน ก่อนเกิดผลกระทบลุกลาม บทความนี้จะพาย้อนเหตุการณ์ถนนทรุดสามเสน เปิดแง่มุมใหม่ๆ ที่อยู่ใต้ดิน และชวนคิดไปด้วยกันว่า เราจะซ่อมเมืองให้ดีกว่านี้อย่างไร
ถนนทรุดคืออะไร? ทำไมถึงเกิดขึ้นบ่อยในกรุงเทพฯ
กรุงเทพฯ มักเผชิญปัญหา ‘ถนนทรุด’ หรือ ‘ถนนยุบ’ อยู่บ่อยครั้ง หลายพื้นที่กลายเป็นภัยเงียบที่คนเมืองกังวล เพราะทำให้รถตกหลุม การจราจรหยุดชะงัก และเกิดข้อถกเถียงเรื่องความปลอดภัย ถนนทรุดหมายถึงการที่พื้นผิวถนนแยกหรือจมลงในแนวดิ่งกะทันหัน โดยมีสาเหตุมาจากปัญหาใต้ดินและโครงสร้างรองรับที่ไม่มั่นคง และสาเหตุสำคัญที่พบในกรุงเทพฯ ได้แก่
- โครงสร้างพื้นดินอ่อน (Soft Soil) พื้นที่กรุงเทพฯ ส่วนใหญ่เป็นดินเหนียวอ่อน มีน้ำมากและแรงรับน้ำหนักต่ำ เมื่อรับน้ำหนักต่อเนื่องจะเกิดการเคลื่อนตัวและทรุดตัวง่าย โดยเฉพาะถนนและอาคารที่อยู่บนที่ราบลุ่มเจ้าพระยา
- การก่อสร้างรถไฟฟ้า / ขุดอุโมงค์ การเจาะอุโมงค์รถไฟฟ้าหรือโครงการใต้ดินอาจทำให้ดินข้างๆ เคลื่อนตัวไปยังช่องว่าง ซึ่งเกิดจากการวางอุโมงค์หรือฐานรากไม่แน่น ส่งผลให้ถนนเหนือตำแหน่งนั้นทรุดตามไปด้วย
- ระบบท่อระบายน้ำเก่า ท่อระบายน้ำหรือท่อประปาเดิมเสื่อมสภาพหรือแตก เมื่อเกิดรอยรั่วน้ำจะกัดเซาะดินใต้ถนนสร้างโพรง เมื่อรถวิ่งผ่านจุดนั้นจะทำให้ถนนยุบตัวอย่างรวดเร็ว
- น้ำใต้ดินและการกัดเซาะ บริเวณที่ระดับน้ำใต้ดินสูง หรือมีการสูบน้ำบาดาล ทำให้น้ำเคลื่อนที่และกัดเซาะชั้นดิน เกิดช่องว่างใต้ถนนและส่งผลให้ผิวถนนยุบตัวโดยไม่รู้ตัว
ถนนทรุดสามเสน – ทำไมจึงกลายเป็นประเด็นใหญ่?
ข่าวถนนทรุดสามเสนครั้งนี้เกิดขึ้นระหว่างถนนพระราม 6 – สามเสน ใกล้โรงพยาบาลวชิรพยาบาลและ สน. สามเสน กลายเป็นประเด็นใหญ่เพราะมีหลุมยุบขนาดใหญ่ พื้นถนนแยกออก ทำให้รถหลายคันตกหลุม ส่งผลให้การจราจรหยุดชะงักทั้งสองฝั่ง ถนนสายหลักถูกปิด คนในพื้นที่ต้องเปลี่ยนเส้นทางกะทันหัน
ชุมชนรอบๆ ต่างเฝ้าระวัง หวาดกลัวและไม่มั่นใจในความปลอดภัยของโครงสร้างใต้ดิน โดยเฉพาะเมื่อเหตุการณ์มีผลกระทบต่อบ้านและสถานที่ทำงาน จึงมีเสียงเรียกร้องจากคนที่ได้รับผลกระทบทั้งครอบครัวและธุรกิจว่าการซ่อมต้องโปร่งใส รวดเร็ว และรัดกุมมากกว่าที่เคย
ผลกระทบจากเหตุการณ์ถนนทรุดสามเสน
ถนนทรุดสามเสนสร้างแรงกระเพื่อมใหญ่ในชีวิตคนกรุง ทั้งเรื่องสัญจรและความมั่นใจในโครงสร้างเมือง เหตุการณ์นี้ไม่ใช่แค่พื้นที่เดียว แต่ส่งผลกระทบเป็นวงกว้างทั้งคนที่เดินทาง บุคลากรโรงพยาบาล รวมถึงธุรกิจและชุมชนโดยรอบ
การซ่อมแซมที่ล่าช้าทำให้ผู้ใช้ถนนกว่า 12,000 คนต่อวัน ต้องเปลี่ยนเส้นทางและเผชิญกับความลำบาก เสียงสะท้อนจากชุมชนขอให้รัฐเร่งแก้ไขปัญหาอย่างจริงจัง เพราะความไม่แน่นอนที่เกิดขึ้นกระทบทุกด้าน ตั้งแต่สุขภาพจิตจนถึงผลประกอบการของพื้นที่โดยรอบ
ความปลอดภัยของประชาชน
เหตุการณ์ถนนทรุดสามเสนสร้างความเสี่ยงต่อความปลอดภัยของประชาชนรอบด้าน ทั้งจากหลุมยุบขนาดใหญ่ที่อาจทำให้อาคาร เสาไฟ ทางเดินเท้าและรถยนต์ตกลงไปไม่ทันระวัง หลายครอบครัวต้องอพยพออกจากพื้นที่ใกล้หลุมยุบ ตำรวจและหน่วยงานกู้ภัยต้องประจำการต่อเนื่องเพื่อเฝ้าระวังและอำนวยความสะดวก รวมถึงตัดน้ำ ตัดไฟ และจัดช่องทางจ่ายน้ำสำรองเพื่อลดอันตราย
ส่วนโรงพยาบาลต้องหยุดบริการบางส่วนและย้ายผู้ป่วยออกเพื่อป้องกันเหตุไม่คาดฝัน ประชาชนรอบพื้นที่เกิดความกลัวและขาดความมั่นใจในโครงสร้างพื้นฐานของเมือง ผลกระทบยังลุกลามไปถึงชีวิตประจำวัน กังวลว่าเหตุการณ์แบบนี้จะเกิดอีกในพื้นที่อื่นของกรุงเทพฯ
เศรษฐกิจหรือผู้ประกอบการในพื้นที่
ถนนทรุดตัวสามเสนส่งผลรุนแรงต่อเศรษฐกิจชุมชนและผู้ประกอบการในพื้นที่ ธุรกิจอย่างร้านอาหาร ร้านค้า ใกล้จุดเกิดเหตุขาดลูกค้าเพราะการเดินทางถูกตัดขาด ถนนปิดยาวหลายวันทำให้ยอดขายตก รายได้ลด
โรงแรมและธุรกิจบริการรอบโรงพยาบาลถูกยกเลิกจองหรือหยุดกิจการชั่วคราว การซ่อมที่ล่าช้าสร้างภาระต้นทุนเพิ่มและส่งผลให้เจ้าของกิจการบางรายต้องปรับแผนหรือหาทางออกชั่วคราว
ในขณะที่พนักงานบางส่วนอาจสูญเสียรายได้หรือโอกาสทำงานระยะหนึ่ง นอกจากนี้ ภาพลักษณ์ของพื้นที่ได้รับผลกระทบจากข่าวเหตุการณ์นี้ ทำให้ประชาชนและนักลงทุนลังเลที่จะขยายหรือเริ่มกิจการใหม่ในย่านนี้
ความเชื่อมั่นต่อการบริหารของรัฐ
เหตุถนนทรุดสามเสนกลายเป็นบททดสอบต่อความเชื่อมั่นของประชาชนที่มีต่อการบริหารจัดการของภาครัฐ การซ่อมแซมล่าช้าและการสื่อสารข้อมูลสร้างความไม่มั่นใจว่าจะรับมือปัญหาโครงสร้างพื้นฐานได้ดีจริงไหม มีเสียงสะท้อนทั้งจากชุมชนและธุรกิจในพื้นที่ว่าต้องการความโปร่งใสและมาตรการ
ป้องกันที่รัดกุมกว่านี้ รัฐต้องเร่งเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบและสื่อสารสถานการณ์อย่างตรงไปตรงมา
ความไว้วางใจในองค์กรภาครัฐและหน่วยงานซ่อมบำรุงจึงกลายเป็นประเด็นต่อเนื่อง ไม่ใช่แค่เรื่องของถนนเส้นเดียว แต่กระทบความรู้สึกของทั้งเมืองต่อการดูแลและซ่อมสร้างอนาคตเมืองหลวง
ช่องว่างของระบบตรวจสอบและการบำรุงรักษา
เหตุถนนทรุดสามเสนสะท้อนช่องว่างของระบบตรวจสอบและบำรุงรักษา ที่ยังขาดความต่อเนื่องและโปร่งใส หลายจุดในเมืองมีการตรวจสอบเชิงรับ คือรอให้เกิดปัญหาใหญ่ก่อนจึงเร่งซ่อม ไม่มีระบบตรวจวัดภัยล่วงหน้า หรือสำรวจใต้พื้นผิวที่ละเอียด
การบำรุงรักษายังฝากความหวังไว้กับงบประมาณรายปี ไม่เน้นเทคโนโลยีสมัยใหม่เพื่อเก็บข้อมูลเชิงลึกและจัดการปัญหาดินอ่อน ท่อเก่า หรือกิจกรรมเปลี่ยนแปลงใต้ดินแบบเชิงรุก ผลกระทบคือ ประชาชนขาดความเชื่อมั่นในการดูแลโครงสร้างพื้นฐาน อีกทั้งเกิดภัยเงียบซ้ำๆ เพราะเรายังขาดระบบติดตามและป้องกันก่อนเกิดปัญหาที่ครอบคลุมทุกจุดในเมือง
ผู้ว่าชัชชาติและ กทม. แก้ไขเหตุการณ์ถนนทรุดสามเสนอย่างไร?
เหตุการณ์ถนนทรุดตัวสามเสนทำให้ผู้ว่าฯ ชัชชาติและ กทม. ต้องออกมาตรการรับมือเร่งด่วน ตั้งแต่เข้าตรวจสอบพื้นที่ ควบคุมสถานการณ์ และประสานทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งเรื่องความปลอดภัยและการสื่อสารกับประชาชน
การซ่อมแซมวางแผนเป็นขั้นตอน เช่น ปิดการจราจร เร่งรื้อถอนอาคาร สน.สามเสน เสริมดินและอัดคอนกรีตปิดโพรงใต้ดิน พร้อมสำรวจความมั่นคงของอาคารข้างเคียง นอกจากนี้ยังติดตั้งระบบมอนิเตอร์ตรวจจับการทรุดตัวของดิน วางแผนจัดเส้นทางจราจรใหม่ รวมถึงตั้งศูนย์เยียวยาและสื่อสารเหตุการณ์ผ่านสื่อตลอด เพื่อสร้างความมั่นใจและลดปัญหาซ้ำ
1. การลงพื้นที่ตรวจสอบ
- เริ่มต้นประเมินจุดเสี่ยง วิเคราะห์สาเหตุ และตรวจสอบโครงสร้างดินกับอาคารโดยรอบอย่างละเอียด
- ทีมงานร่วมมือกับวิศวกรและผู้เชี่ยวชาญ นำเครื่องมือวัดความเคลื่อนไหวของดินและติดกล้องมอนิเตอร์ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อเก็บข้อมูลสถานการณ์จริง
- ทุกครั้งที่ลงพื้นที่ยังมีการพูดคุยกับชาวบ้าน ผู้ประกอบการ และหน่วยงานใกล้เคียง เพื่อรับฟังปัญหาและให้ข้อมูลความคืบหน้าตรงจุด
- มาตรการที่วางไว้ เน้นความปลอดภัยสูงสุดของทั้งผู้ปฏิบัติงานและประชาชนในพื้นที่เสี่ยง ก่อนพิจารณาแผนซ่อมคืนผิวจราจรและฟื้นฟูพื้นที่ต่อไป
2. การประสานงานกรมโยธาฯ – การรถไฟฯ – หน่วยงานสาธารณูปโภค
- กทม. ประสานงานกับกรมโยธาธิการ การรถไฟฯ และหน่วยงานด้านสาธารณูปโภค เช่น การไฟฟ้า การประปา
- ทุกหน่วยงานร่วมกันวางแผนตรวจสอบและรื้อถอนสิ่งปลูกสร้างที่เสี่ยง เช่น สน.สามเสน พร้อมสำรวจและอุดรอยรั่วท่อสาธารณูปโภคใต้ดิน
- แต่ละฝ่ายแบ่งหน้าที่ชัดเจน เช่น การรถไฟดูโครงสร้างฐานรากใต้ถนน กรมโยธาฯ ดูแลวิศวกรรมและซ่อมถนน หน่วยงานอื่นเชื่อมต่อระบบไฟและน้ำให้ปลอดภัย
- การสื่อสารข้อมูลและแผนซ่อมจึงเป็นทีมเวิร์กหลายฝ่าย ไม่ใช่แค่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง เพื่อเร่งฟื้นฟูและป้องกันปัญหาซ้ำในระยะยาว
3. การวางมาตรการฉุกเฉิน
- เริ่มต้นปิดพื้นที่เสี่ยงทันที เพื่อกันประชาชนและรถยนต์ออกจากเขตอันตราย ลดความเสี่ยงอุบัติเหตุซ้ำซ้อน
- หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งเข้าเคลียร์พื้นที่ ประเมินความมั่นคงอาคารข้างเคียง และติดตั้งเครื่องมือตรวจวัดความเคลื่อนไหวของดิน
- จัดตั้งศูนย์ประสานเหตุในพื้นที่ พร้อมวางแผนอพยพผู้พักอาศัยหรือโรงพยาบาลถ้าจำเป็น และเตรียมทีมกู้ภัย ประสานระบบไฟฟ้า – น้ำประปาสำรองให้พร้อม
- วิธีดำเนินงานทุกขั้นตอนเน้นความรวดเร็วและความปลอดภัยของชุมชนเป็นหลัก พร้อมอัปเดตสถานการณ์ผ่านสื่ออย่างต่อเนื่องเพื่อสร้างความมั่นใจให้ประชาชน
4. การวางแผนซ่อมแซมระยะกลาง
- การวางแผนซ่อมแซมระยะกลางจะเน้นความมั่นคงของพื้นที่และลดโอกาสถนนยุบซ้ำ ขั้นแรกคือรื้อถอนอาคาร สน.สามเสน โดยใช้เครื่องจักรขนาดใหญ่ เพื่อลดแรงกดทับและน้ำหนักเหนือหลุม
- เจ้าหน้าที่ฉีดสารเกราต์ติ้ง (น้ำปูนซีเมนต์ผสมสารเคมีชนิดแห้งเร็ว) เพื่อเสริมเสถียรภาพของดิน
- จากนั้นถมทรายเสริมใต้จุดทรุดตัวให้เท่าระดับถนนเดิม
- วัดค่าการทรุดและตรวจสอบความแข็งแรงของอาคารและพื้นบริเวณใกล้เคียง
- หากพื้นที่ผ่านเกณฑ์ความปลอดภัย จะทยอยให้ประชาชนและผู้ประกอบการที่อพยพออกไปกลับเข้าพื้นที่ได้ ก่อนจะคืนผิวจราจรและวางระบบระบายน้ำใหม่เพื่อป้องกันปัญหาในอนาคต
5. การวางแผนระยะยาวที่ถูกพูดถึง
- การวางแผนระยะยาว คือการยกระดับระบบตรวจสอบและบำรุงรักษา เน้นใช้เทคโนโลยีตรวจจับการเคลื่อนไหวของดินหรือท่อใต้ดินล่วงหน้า
- หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเสนอให้ปรับปรุงขั้นตอนตรวจสอบซ้ำซ้อน พร้อมเพิ่มความถี่การสำรวจโครงสร้างพื้นฐานในจุดเสี่ยงทั่วเมือง และนำระบบฐานข้อมูลกลางของความเสียหายมาวิเคราะห์เชิงป้องกัน
- มีแนวคิดปรับสูตรออกแบบถนน วัสดุ และชั้นฐานรากให้แข็งแรงรองรับสภาพดินอ่อนของกรุงเทพฯ รวมทั้งกำหนดมาตรฐานการซ่อมถนนใหม่สำหรับโครงการสาธารณะทุกเส้นทาง
- ท้ายที่สุดคือให้ประชาชนมีส่วนร่วมแจ้งภัยผ่านแพลตฟอร์มดิจิทัลและเร่งพัฒนากลไกตรวจสอบที่ทุกฝ่ายเข้าถึงข้อมูลได้โปร่งใส
ตัวอย่างประเทศที่แก้ปัญหาถนนทรุดสำเร็จ
ตัวอย่างประเทศที่แก้ปัญหาถนนทรุดสำเร็จ มีหลายแนวทางน่าศึกษา ทั้งการใช้เทคโนโลยี ระบบเตือนภัย และการซ่อมแซมที่รวดเร็วเข้มงวด ทำให้เมืองปลอดภัยและฟื้นฟูความเชื่อมั่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ญี่ปุ่น
ญี่ปุ่นมีระบบตรวจจับโพรงใต้ดินด้วยเรดาร์ (Ground Penetrating Radar: GPR) และใช้เทคโนโลยี Liquefied Stabilised Soil เติมหลุมยุบทันที เหตุการณ์หลุมยุบขนาดใหญ่ในฟุกุโอกะปี 2016 สามารถซ่อมถนน เปิดใช้ใหม่ใน 1 สัปดาห์ ด้วยความร่วมมือของทีมวิศวกรหลายร้อยคน ประชุมและตัดสินใจรวดเร็ว ทุกฝ่ายประสานข้อมูลทันที และมีแผนฝึกอบรมประชาชนให้รู้จักการอพยพเมื่อเกิดเหตุ
สิงคโปร์
สิงคโปร์ปรับโครงสร้างฐานรากและมาตรฐานวัสดุก่อสร้างให้เข้มข้นในพื้นที่ที่เสี่ยงหลุมยุบ พร้อมระบบตรวจจับ – เซนเซอร์บนถนน ใช้ฐานข้อมูลย้อนหลังทุกจุดถนนและท่อประปา มีแผนป้องกันดินอ่อนแบบศูนย์กลาง (Central Preventive Database) และมีระบบแจ้งเหตุฉุกเฉินผ่านแอปพลิเคชันสาธารณะ ที่ประชาชนเข้าแจ้งเตือนภัยได้เอง ช่วยให้เจ้าหน้าที่คุมสถานการณ์และป้องกันหลุมยุบได้ไว
สรุป
ถนนทรุดไม่ใช่เรื่องเล็ก แต่เป็นสัญญาณเตือนว่าระบบโครงสร้างพื้นฐานของเมืองยังมีจุดอ่อน บทเรียนจากเหตุการณ์ถนนทรุดสามเสนสะท้อนว่า การพัฒนาเมืองปลอดภัยยั่งยืนต้องมาจากพื้นฐานแข็งแรง ไม่ใช่แค่รอพังก่อนแล้วค่อยซ่อม เพราะค่าใช้จ่ายทั้งด้านเศรษฐกิจและความมั่นใจของประชาชนสูงกว่าการลงทุนป้องกันหลายเท่า รัฐควรวางแผนระยะยาว เช่น ลงทุนระบบตรวจจับ – ฐานข้อมูลความเสี่ยง เพิ่มความถี่ตรวจสอบและบำรุงรักษา ส่วนประชาชนต้องร่วมเฝ้าระวัง ให้ข้อมูลพื้นที่เสี่ยงด้วย
เมืองที่ปลอดภัยจริงๆ ต้องเริ่มด้วยโครงสร้างพื้นฐานที่แข็งแรง โปร่งใส และมีประชาชนช่วยกันจับตาทุก ‘รอยรั่ว’ ก่อนจะเกิดวิกฤตใหญ่
FAQ – คำถามที่พบบ่อย
ถนนทรุดวชิรพยาบาลใครรับผิดชอบ?
ผู้รับผิดชอบหลักคือกรุงเทพมหานคร (กทม.) โดยร่วมกับการรถไฟฯ ผู้รับเหมาโครงการ และกรมโยธาธิการฯ ในการสืบหาสาเหตุ เร่งซ่อมแซม และชดเชยความเสียหายให้คนที่ได้รับผลกระทบ
ประชาชนแจ้งถนนทรุดได้ที่ไหน?
สามารถแจ้งปัญหาถนนทรุดตัวผ่านแอป Traffy Fondue สายด่วนกรุงเทพฯ 1555 หรือแจ้งตรงที่สำนักงานเขตและเว็บไซต์ กทม. เพื่อให้เจ้าหน้าที่เข้าตรวจสอบและแก้ไขทันที
ถนนทรุดใช้เวลาซ่อมนานไหม?
ระยะเวลาซ่อมขึ้นกับขนาดและความรุนแรงของหลุม เช่น ถนนสามเสนใช้เวลาราว 1 – 2 เดือนเพราะต้องรื้อถอนอาคาร รอการทรงตัวของดิน และซ่อมโครงสร้างให้มั่นคง ก่อนเปิดการจราจรได้
