เปิดโลก! ประโยชน์ของดนตรี การฟังเพลงที่มากกว่าแค่ความเพลิดเพลิน

Key Takeaway

• ประโยชน์ของดนตรี คือช่วยในการผ่อนคลายสุขภาพจิตใจ เมื่อเราฟังเพลงสมองจะถูกกระตุ้นให้หลั่งสารเอ็นโดรฟิน (Endorphin) ซึ่งเป็นสารแห่งความสุข ช่วยให้เราสามารถจัดการกับความเครียดและสถานการณ์กดดันได้ดีขึ้น
• การฟังเพลงมีประโยชน์อย่างไร? ช่วยลดความเครียด นอนหลับง่ายขึ้น กระตุ้นความทรงจำ ช่วยเพิ่มสมาธิในการทำงานหรือการเรียน ลดอาการซึมเศร้า กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ เป็นต้น
• ดนตรียังให้คุณค่าทางสังคมและส่งอิทธิพล เป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตมนุษย์ในการสื่อสารทางอารมณ์และความหมายที่สะท้อนคุณค่าทางสังคมและวัฒนธรรมของดนตรี เชื่อมโยงกับผู้คน องค์กร ชุมชน รวมถึงการเปลี่ยนแปลงทางสังคม

ดนตรีเป็นความบันเทิงรูปแบบหนึ่งที่เปรียบเสมือนยาวิเศษ ไม่ว่าจะเหนื่อยล้าหรือหมดแรง หากได้ฟังเพลงที่ชอบ ก็ช่วยเยียวยาจิตใจ คลายความเครียดและวิตกกังวล ช่วยให้หลับสบายขึ้น เพิ่มสมาธิในการทำงาน กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ ทำให้รู้สึกสดชื่น มีพลังในการใช้ชีวิตมากขึ้น ดนตรีจึงไม่เป็นเพียงแค่ความบันเทิง แต่เป็นตัวช่วยในการเยียวยาจิตใจ เติมเต็มแรงบันดาลใจ และยังมีประโยชน์อื่นๆ มากมาย มาดูกันว่าดนตรีมีอิทธิพลต่อจิตใจของมนุษย์อย่างไรในบทความนี้!

ประโยชน์ของดนตรี กับการผ่อนคลายสุขภาพจิตใจ

หลายคนสงสัยว่าการฟังเพลงมีประโยชน์อย่างไร? เมื่อเราฟังเพลงสมองจะถูกกระตุ้นให้หลั่งสารเอ็นโดรฟิน (Endorphin) ซึ่งเป็นสารแห่งความสุข ดนตรีจึงมีประโยชน์ในการช่วยลดความเครียดและผ่อนคลายจิตใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่ต้องเผชิญหน้ากับสถานการณ์กดดัน เช่น การสอบ หรือการสัมภาษณ์งาน ทำให้ดนตรีสามารถจัดการกับความวิตกกังวลและช่วยเรื่องการผ่อนคลายความเครียดได้ดี

แล้วดนตรีมีอิทธิพลต่อจิตใจของมนุษย์อย่างไร? ดนตรีมีอิทธิพลทั้งในด้านอารมณ์ ความคิด และพฤติกรรม ทั้งเสียงเพลงช้าๆ และเสียงเพลงที่มีจังหวะสม่ำเสมอ ช่วยให้รู้สึกสงบ เยือกเย็น และผ่อนคลาย ส่วนเพลงที่มีจังหวะเร็วหรือเสียงดังช่วยกระตุ้นให้รู้สึกตื่นเต้นหรือมีพลังมากขึ้น

ในปัจจุบันมีสิ่งที่เรียกว่า “ดนตรีบำบัด (Music Therapy)” คือการนำดนตรีมาใช้เป็นเครื่องมือในการฟื้นฟูสุขภาพของผู้ที่มีปัญหาทางร่างกาย จิตใจ หรืออารมณ์ โดยมีนักดนตรีบำบัดจัดการและดูแลอย่างเหมาะสมเป็นรายบุคคล สามารถแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบหลักๆ คือการบำบัดทางกายภาพที่เน้นกระตุ้นการเคลื่อนไหวผ่านกิจกรรม และการบำบัดทางจิตใจ โดยเน้นการฟังเพลงเพื่อผ่อนคลายจิตใจ 

ประโยชน์ของการฟังเพลง 10 ข้อที่ควรรู้!

หากสงสัยว่าการฟังเพลงมีประโยชน์อย่างไร? มาดูประโยชน์ของการฟังเพลง 10 ข้อที่เราควรรู้กัน! 

1. ลดความเครียดและความวิตกกังวล

ประโยชน์ของดนตรีช่วยลดความเครียดและความวิตกกังวลได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย เนื่องจากเสียงสูง-ต่ำในดนตรีมีผลต่อการทำงานของสมองโดยตรง จังหวะและโทนเสียงที่เหมาะสมจะช่วยกระตุ้นสมองให้เข้าสู่ภาวะสมดุล รู้สึกสงบ ลดความตึงเครียดและคลายกังวลลงได้ ทั้งยังช่วยให้สุขภาพจิตดีขึ้น 

2. ช่วยให้นอนหลับง่ายขึ้น

ประโยชน์ของดนตรีส่งผลต่อการนอนหลับและการผ่อนคลาย โดยสาเหตุที่ทำให้เรานอนไม่หลับมาจากร่างกายไม่ได้อยู่ในสภาวะผ่อนคลาย ถึงแม้สมองจะสั่งการให้ต้องนอนหลับ แต่ถ้าหากร่างกายยังคงตึงเครียดก็ไม่สามารถนอนหลับได้สนิท หรือถึงขั้นนอนไม่หลับได้ ดนตรีเป็นตัวช่วยในการนอนหลับได้ดี โดยดนตรีจะช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายมากขึ้น จนสามารถนอนหลับได้เร็วขึ้นและหลับสนิทตลอดคืน

3. ช่วยกระตุ้นความทรงจำ

หลายคนอาจเคยได้ยินเพลงบางเพลงแล้วความทรงจำเก่าๆ ผุดขึ้นมา ความรู้สึกนี้มาจากสมองส่วนที่ประมวลผลเสียงดนตรีมีการเชื่อมโยงกับสมองส่วนจัดเก็บความทรงจำ นอกจากนี้ เพลงก็เป็นเครื่องมือช่วยจำที่มีประสิทธิภาพ เช่น เพลง ABC ช่วยให้สามารถจดจำข้อมูลได้ง่ายและสนุกยิ่งขึ้น จึงเป็นประโยชน์ของดนตรีที่ช่วยกระตุ้นความทรงจำได้ดี

4. เพิ่มสมาธิในการทำงานหรือการเรียน

ดนตรีกับจังหวะไม่เป็นเพียงเครื่องมือช่วยในการผ่อนคลาย แต่ยังช่วยเพิ่มสมาธิในการทำงานหรือการเรียนได้เช่นกัน โดยเฉพาะการเปิดเพลงเบาๆ ที่ไม่มีเนื้อร้อง เช่น ดนตรีคลาสสิก เพลงแนว Instrumental, Lo-fi, Hip-hop หรือ Ambient Music รวมถึงเพลงที่มีจังหวะสม่ำเสมอและโทนเสียงเรียบช่วยให้สมองเข้าสู่โหมดโฟกัส ประโยชน์ของการฟังเพลงขณะทำงานทำให้สามารถตั้งใจอยู่กับสิ่งที่ทำตรงหน้าได้มากขึ้น และสร้างบรรยากาศที่เหมาะสมกับการจดจ่อในการทำงานได้เป็นอย่างดี

5. ช่วยลดอาการซึมเศร้า

การฟังเพลงช่วยในการบำบัดและบรรเทาอาการเครียด รวมถึงภาวะซึมเศร้าได้ เพราะองค์ประกอบในดนตรีทั้งจังหวะ ทำนอง และโทนเสียง ล้วนส่งผลโดยตรงต่ออารมณ์และความรู้สึก หากเราฟังเพลงที่มีจังหวะเร็วๆ จะช่วยกระตุ้นให้รู้สึกสดชื่น สนุกสนาน และกระปรี้กระเปร่า ในขณะที่ดนตรีจังหวะช้าจะทำให้รู้สึกผ่อนคลาย ลดความเครียด ช่วยสร้างบรรยากาศที่สงบได้ เหมาะสำหรับช่วงเวลาที่เราต้องการพักใจได้ดีเลย

6. กระตุ้นให้รู้สึกกระฉับกระเฉงและมีพลัง

บางครั้งการได้ฟังเพลงที่มีจังหวะเร็วๆ สนุกๆ ระหว่างออกกำลังกายหรือกำลังทำอย่างอื่นอยู่ ทำให้เรารู้สึกมีกำลังใจมากขึ้น เหนื่อยน้อยลง มีพลัง และอยากขยับตัวต่อไปเรื่อยๆ เป็นเพราะจังหวะของเพลง (Tempo) มีประโยชน์โดยตรงต่อการเคลื่อนไหว ช่วยให้ร่างกายออกแรงตามจังหวะของดนตรีได้ดีขึ้น และยังเบี่ยงเบนความสนใจจากความเหนื่อยล้าหรือความน่าเบื่อได้ ดังนั้น การเลือก Playlist ให้เหมาะกับกิจกรรมที่ทำจะช่วยเสริมสร้างพลังใจ ทำให้เรารู้สึกกระฉับกระเฉงและมีพลังยิ่งขึ้น

7. ช่วยสร้างบรรยากาศที่ดี

ประโยชน์ของการฟังเพลงช่วยสร้างบรรยากาศที่ดีได้ เพลงสามารถเปลี่ยนอารมณ์และความรู้สึกของคนฟังได้ทันที ทำให้บรรยากาศรอบตัวดูอบอุ่น สนุกสนาน หรือผ่อนคลายขึ้นตามประเภทของเพลงที่เลือกฟัง หากเราฟังเพลงช้าจะช่วยให้บรรยากาศเงียบสงบและผ่อนคลาย เหมาะสำหรับการพักผ่อนหรือทำสมาธิ 

ในขณะที่เพลงจังหวะเร็ว สนุกสนาน จะช่วยกระตุ้นความรู้สึกตื่นตัวและเพิ่มความมีชีวิตชีวาในงานสังสรรค์หรือกิจกรรมต่างๆ รวมถึงช่วยสร้างความรู้สึกเชื่อมโยงและความสามัคคีกับผู้คน ทำให้เปิดใจกันมากขึ้น ส่งผลให้เกิดบรรยากาศที่ดีและน่าจดจำได้

8. กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์

หากเบื่อเพลงแนวเดิมๆ ลองฟังดนตรี เพลงแนวใหม่ๆ ที่เราไม่คุ้นเคย หรือเพลงที่ไม่มีโครงสร้างชัดเจน ประโยชน์ของการฟังดนตรีที่ไม่เคยฟังมาก่อนช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองในด้านจินตนาการและการคิดสร้างสรรค์ เสียงดนตรีที่ไม่จำกัดรูปแบบเหมือนการเปิดประตูบานใหม่ ทำให้สมองพร้อมรับไอเดียใหม่ๆ และมองเห็นสิ่งเดิมในมุมที่แตกต่างได้

9. ช่วยลดความรู้สึกเจ็บปวด

ในทางการแพทย์มีการนำดนตรีบำบัดมาใช้เพื่อบรรเทาความเจ็บปวดทั้งทางร่างกายและจิตใจ เสียงดนตรีสามารถเบี่ยงเบนความสนใจจากความเจ็บปวดโดยตรง พร้อมกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารแห่งความสุข หรือสารเอ็นโดรฟิน ที่ช่วยลดความเจ็บปวดและเพิ่มความรู้สึกสบายได้อย่างมีประสิทธิภาพ

10. เสริมสร้างความรู้สึกเป็นตัวของตัวเอง

ประโยชน์ของการฟังดนตรีช่วยเสริมสร้างความรู้สึกเป็นตัวของตัวเอง เพราะแต่ละคนมีสไตล์และความชอบที่ต่างกัน จึงส่งอิทธิพลถึงแนวเพลงที่ฟังได้ เช่น หากเป็นคนเปิดเผย ร่าเริง ชอบเข้าสังคม ส่วนใหญ่มักชอบเพลงจังหวะเร็ว สดใส ส่วนคนช่างคิด ชอบค้นคว้า มีโลกส่วนตัวสูง มักโฟกัสได้ดีเมื่อมีดนตรีแจ๊ซ คลาสสิก หรือเพลงไม่มีเนื้อร้องคลอเบาๆ และหากเป็นคนที่มีบุคลิกหัวขบถ ไม่ตามกระแส ก็อาจเป็นคนที่หลงใหลแนวเพลงฮิปฮอป พังก์ หรือเฮฟวีเมทัล ที่สามารถสะท้อนตัวตนได้อย่างชัดเจน

คุณค่าทางสังคมและอิทธิพลของดนตรี

ประโยชน์ของดนตรี นอกจากให้ความบันเทิง เยียวยาจิตใจ สร้างบรรยากาศในการทำงาน และสะท้อนตัวตนแล้ว ยังเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตมนุษย์ในการสื่อสารทางอารมณ์และความหมายที่สะท้อนคุณค่าทางสังคมและวัฒนธรรมของดนตรี ดังนี้

ดนตรีกับการเชื่อมโยงผู้คน

ดนตรีทำหน้าที่เป็นสื่อกลางที่เชื่อมโยงผู้คนจากหลากหลายวัฒนธรรม หลากหลายทางชาติพันธุ์เข้าด้วยกัน ผ่านการฟัง ร้อง หรือเล่นดนตรีร่วมกัน ช่วยสร้างความรู้สึกความเป็นหนึ่งเดียวกันของชุมชนและความผูกพันทางสังคม ประโยชน์ของดนตรีเป็นตัวช่วยให้ทุกคนรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มเดียวกัน แม้จะมาจากต่างถิ่นกัน เช่น งานเทศกาลดนตรีที่มีผู้คนจากหลากหลายพื้นที่มาร่วมสนุกด้วยกัน

ดนตรีกับองค์กรและชุมชน

ดนตรีมีคุณค่าต่อองค์กรและชุมชนในการส่งเสริมความร่วมมือและความสามัคคี ในการจัดกิจกรรมดนตรี เช่น การร้องเพลงประสานเสียง หรืองานเลี้ยงที่จัดขึ้นภายในองค์กร ช่วยสร้างบรรยากาศที่ดีและเพิ่มแรงจูงใจให้สมาชิกอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงช่วยพัฒนาความคิดสร้างสรรค์และทักษะทางสังคมให้เด็กและเยาวชนอีกด้วย

ดนตรีกับการเปลี่ยนแปลงสังคม

คุณค่าของดนตรีที่สำคัญในการเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เพลงที่มีเนื้อหาสะท้อนปัญหาสังคมหรือเรียกร้องความยุติธรรม สามารถกระตุ้นให้คนตระหนักและร่วมมือกันแก้ไขปัญหา ซึ่งช่วยสร้างแรงบันดาลใจและรวมพลังให้กับผู้คนในการต่อสู้เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในด้านต่างๆ 

สรุป

คุณประโยชน์ของดนตรีนั้นมีหลากหลาย ทั้งลดความเครียด กระตุ้นให้สมองหลั่งสารแห่งความสุข เพื่อให้รู้สึกผ่อนคลายและมีความสุข นอนหลับง่าย สร้างบรรยากาศที่ดี ช่วยให้โฟกัสได้ดีขึ้น กระตุ้นความจำ ความคิดสร้างสรรค์ รวมถึงการนำองค์ประกอบของดนตรีมาปรับใช้เป็นศาสตร์ดนตรีบำบัด เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการฟื้นฟูสุขภาพของผู้ที่มีปัญหาทางร่างกาย จิตใจ หรืออารมณ์ นอกจากนี้ ดนตรียังมีคุณค่าทางสังคมและอิทธิพลกับการเชื่อมโยงถึงผู้คน องค์กร ชุมชน และส่งผลถึงการเปลี่ยนแปลงทางสังคมอีกด้วย

ดนตรีเป็นสื่อกลางที่ไม่ว่าคุณจะพูดภาษาใด มีวัฒนธรรมที่ต่างกันอย่างไร ก็สามารถเข้าใจและสนุกร่วมกันได้ แต่อย่าลืมอนุรักษ์ดนตรีท้องถิ่นที่มีความสนุกสนาน เป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่ไม่ซ้ำกันในแต่ละพื้นที่ ด้วยการผลักดัน Your Hometown Music Media – TEMPO.wav เพื่อให้มีพื้นที่ปลดปล่อย ฟังเพลง ฟังดนตรีง่ายๆ ให้ดนตรีเป็นมากกว่าความบันเทิง และเป็นส่วนหนึ่งของการสร้างความทรงจำและความผูกพันของชุมชน

Reference

1. ห้างดนตรีย่งเส็ง. 10 ประโยชน์ของการเล่นดนตรี ที่ไม่ได้มีดีแค่ความบันเทิง! – yongsengmusical. yongsengmusical.com. Published 22 May 2022. Retrieved 29 May 2025.
2. เสาวนีย์ สังฆโสภณ. ดนตรีเพื่อสุขภาพ (ตอนที่ 1). si.mahidol.ac.th. Published 6 October 2010. Retrieved 29 May 2025.
3. AP. พลังแห่งเสียงดนตรีบำบัดจิตใจ. apthai.com. Published 2 June 2023. Retrieved 29 May 2025.
4. MedPark Hospital. ดนตรีบำบัด (Music Therapy) มีประโยชน์อย่างไร ใครที่ควรบำบัดด้วยดนตรี | MedPark Hospital. medparkhospital.com. Published 31 July 2023. Retrieved 29 May 2025.
5. Hiromi Kurihara. นอนไม่หลับ สมองคิดตลอดเวลา ฟังเลยตอนนี้ ! 5 เสียงดนตรีที่จะช่วยให้คุณผ่อนคลาย นอนหลับได้ง่ายขึ้น – Kenko Shop. kenkoshop.co.th. Published 21 February 2022. Retrieved 29 May 2025.
6. Isuper. การฟังเพลงเป็นประจำ ช่วยอะไรได้บ้าง แค่เราเปิดใจ. isuper.co.th. Published 19 April 2025. Retrieved 29 May 2025.
7. Cheewajitmedia. 7 ข้อดีของการ ฟังเพลง ได้มากกว่าคำว่าเพลิดเพลิน – Cheewajit. cheewajit.com. Published 5 September 2017. Retrieved 29 May 2025.
8. วิทชัย สุขเพราะนา. บทบาทของดนตรีที่มีต่อสังคม. artsandculture.mju.ac.th. Retrieved 30 May 2025.
9. พีรพล สดทรัพย์. ถ้าจะใช้ความคิด ให้เลี่ยงเพลงที่เราร้องได้ ผลวิจัยเผยคนที่เปิดเพลงตอนทำงานจะทำงานได้ดีขึ้นจริง!. creativetalkconference.com. Published 18 November 2023. Retrieved 30 May 2025.
10. Praornpit Katchwattana. รู้ไว้ดีต่องาน งานวิจัยชี้ฟังเพลงอย่างไร เพิ่มประสิทธิภาพให้การทำงาน – salika. salika.co. Published 28 April 2018. Retrieved 30 May 2025.
11. Nirvana Beyond. 5 ประโยชน์ของดนตรีบำบัด สร้างพลัง เติมความสุขให้ชีวิต. nirvanadevelopment.co.th. Published 4 August 2017. Retrieved 30 May 2025.